ماتریس SWOT چیست؟

آنچه که درباره ی ماتریس SWOT در این مقاله خواهید خواند:

• SWOT شامل چیست؟
• ترسیم و درک ماتریس SWOT
• عناصر ماتریس SWOT

استراتژی، فرآیندی طولانی مدت است که طی آن مدیران یک شرکت تصمیم می‌گیرند مسیر سازمان را تا چند سال و حتی یک دهه تعیین کنند. هنگام شکل گیری و تعیین استراتژی، شرکت باید موقعیت فعلی خود در بازار را شناسایی کند. علاوه براین، باید بداند به کدام جهت حرکت می‌کند و برای غلبه بر چالش‌های پیش رو به چه منابعی نیاز دارد. چنین تجزیه و تحلیلی را می‌توان با استفاده از ماتریس SWOT انجام داد.

SWOT شامل چیست؟

همانطور که عنوان کردیم، تجزیه و تحلیل SWOT که به عنوان تحلیل داخلی نیز شناخته می‌شود مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است. تجزیه و تحلیل SWOT شامل تجزیه و تحلیل مسائل داخلی و خارجی است که در طول برنامه ریزی‌های استراتژیک شرکت و هنگام تصمیم گیری در مورد استراتژی‌های سازمان، اهمیت و عملکردی قابل ملاحظه دارد. تصمیمات استراتژیک تنها زمانی می‌توانند اتخاذ شوند که سازمان‌ها همه چیز را در مورد خود بدانند و از جایگاه‌شان در بازار اطلاع داشته باشند. بنابراین از «تحلیل داخلی» یا ماتریس SWOT استفاده می‌کنند.

این تجزیه و تحلیل داخلی، توانایی‌ها و نقاط ضعف سازمان را شناسایی و تعیین می‌کند و بر همین اساس به تصمیم گیری درمورد فرصت‌هایی که باید استفاده شوند و تهدیدهایی که باید کاهش یابند، کمک می‌کند. سپس سازمان‌ها با استفاده از این تجزیه و تحلیل، بهترین راه حل را در مورد نحوه انتقال از نقطه A (موقعیت فعلی شرکت) به نقطه B (موقعیتی که شرکت می‌خواهد به دست آورد) ارائه خواهند داد.
زمانیکه شرکت‌ها قصد دارند محصول جدیدی را روانه بازار کنند، تجزیه و تحلیل SWOT تعیین می‌کند که آیا شرکت آماده راه اندازی محصول است یا هنوز نیاز به زمان دارد. درواقع می‌توان گفت، به کارگیری ماتریس SWOT باعث راحت‌تر شدن تصمیم گیری‌های مهم و هموارتر شدن مسیر خواهد شد.

مقاله زیر را حتما بخوانید:

روش های معرفی محصول جدید به بازار

ترسیم و درک ماتریس SWOT

نقاط قوت و ضعف جز مواردی هستند که سازمان‌ها باید خودشان درمورد آن‌ها تصمیم بگیرند. این دو مولفه برای تحلیل عوامل داخلی در نظر گرفته می‌شوند و باید با دیدگاه بیطرفانه‌ای به آن‌ها پرداخت. شرکت‌ها براساس تجزیه و تحلیل‌های نادرست ممکن است تصور کنند نقاط قوت زیاد یا نقاط ضعف بسیار کمی دارند. به همین دلیل، تجزیه و تحلیل داخلی باید به درستی انجام شود و در صورت نیاز از افراد دیگر و یا مشاورانی بی‌طرف کمک بگیرند.
فرصت‌ها و تهدیدها از مولفه‌ها و عوامل خارجی هستند. به عنوان مثال، سیاست‌های دولت و رونق بازار از عوامل و مولفه‌های خارجی محسوب می‌شوند. این عوامل بیرونی فرصت‌های جدیدی را به شرکت می‌دهند و در عین حال تهدیدهای جدیدی را نیز برای شرکت به همراه دارند. به همین دلیل فرصت‌ها و تهدیدها به عنوان عوامل محیطی خارجی در نظر گرفته می‌شوند.

چنانچه شرکتی خواهان پیشرفت است، باید از هر چهار مولفه ماتریس SWOT استفاده کند تا بتواند در تعیین مسیر رشد و پیشرفت سازمان به درستی تصمیم گیری نماید. چنانچه یک شرکت فرصتی برای ورود به بازاری جدید و گسترش فعالیت‌هایش را دارد، باید نقاط قوت خود را بررسی کند. به طور مثال باید برای گسترش در بازار جدید، ثبات مالی خود را بسنجد. علاوه براین، نقاط ضعف سازمان نیز باید ارزیابی شود. به عنوان مثال شرکت باید با توجه به فشار کاری و مسئولیت‌های موجود، توان پرسنل فروش جهت اداره موقعیت جدید را بسنجد. سرانجام سازمان باید تهدیدهای خود را مورد بررسی قرار دهد. بازار جدیدی که قصد ورود به آن را دارد، ممکن است در شرایط فعلی با قیمت‌های پایینی عرضه شود و با قیمت‌های شرکت مطابقت نداشته باشد. بنابراین ورود و گسترش فعالیت در آن بازار سودی نخواهد داشت.

با توجه به آن چه ذکر شد، می‌توان از موثر بودن ماتریس SWOT در تصمیم گیری سریع‌تر و برنامه ریزی‌های استراتژیکی اطمینان یافت.

عناصر ماتریس SWOT

نقاط قوت

همانطور که عنوان کردیم، یک سازمان ابتدا باید نقاط قوت خود را بررسی کند. به عبارت دیگر، زمانیکه قصد دارید تصمیمی بگیرید ابتدا باید تشخیص دهید قادر به انجام چه کارهایی هستید. چنانچه نقاط قوت شما با برنامه های‌تان مطابقت ندارد، بهتر است برنامه‌ها را به تأخیر بیندازید یا به راه‌های دیگری که با نقاط قوت و توانایی‌های شما مطابقت دارد، فکر کنید.

نمونه‌هایی از نقاط قوت در تجزیه و تحلیل SWOT

• سهم شرکت در بازار چقدر است؟
• نحوه مدیریت شرکت چگونه است؟
• تقاضای صنعت افزایش می‌یابد یا کاهش می‌یابد؟
• تلاش بازاریابی شرکت چگونه است؟
• ارزش برند و ارزش ویژه شرکت چقدر است؟
مواردی مانند: ارزش برند، خلاقیت و وفاداری مشتری، نمونه‌هایی از نقاط قوت سازمان‌ها هستند.

نقاط ضعف

تحلیل نقاط ضعف حتی بیشتر از نقاط قوت می‌تواند در بررسی فرصت‌ها جهت تصمیم گیری‌های شرکت کمک کند. به این شکل که شما فرصتی را بررسی می‌کنید و چنانچه سودآوری لازم را نداشته باشد، آن را رها کرده و به سراغ فرصت دیگری می‌روید.
به عنوان مثال فرض می‌کنیم شرکت شما یک شرکت بهینه سازی سایت و یا یک شرکت مهندسی است و نیروی انسانی ماهری ندارد یا پس از جذب نیرو، افراد توسط مدیرها آموزش‌های لازم را نمی‌بینند. در این صورت می‌توان گفت شرکت شما دارای ضعف بزرگی است و رقبا می‌توانند از این ضعف نهایت بهره را به سود خود ببرند. در صورتیکه شما می‌توانید از تمام نقاط ضعف‌تان به عنوان فرصتی در جهت رشد و پیشرفت خود استفاده کنید. چنانچه شرکتی به ارزش پایین برند خود آگاه است، می‌تواند از بهینه‌سازی برند به عنوان فرصتی برای خود استفاده کند.

نمونه‌هایی از نقاط ضعف در تجزیه و تحلیل SWOT

• آیا شرکت از منابع بهینه استفاده می‌کند؟
• وضعیت مالی شرکت چگونه است؟
• آیا شرکت در رقابت شکست خورده است؟
• قدرت کانال شرکت چگونه است؟
• وفاداری سهامداران، از جمله مشتریان داخلی و خارجی چگونه است؟
• فرهنگ سازمانی شرکت چگونه است؟

بنابراین، دانستن نقاط ضعف می‌تواند به شرکت شما کمک کند تا تهدیدات را از بین ببرید و همچنین فرصت‌های موجود را افزایش دهید.

فرصت‌ها

مبنای اصلی تجزیه و تحلیل SWOT کشف فرصت‌های برند است. لزومی ندارد همه این فرصت‌ها مورد بررسی قرار گیرند. به یاد داشته باشید ماتریس SWOT از چهار ضلع ساخته شده و همه اضلاع می‌توانند در تصمیم-گیری‌ها شما را پشتیبانی و کمک کنند. بنابراین، تمام فرصت‌های ممکن را ذکر کنید، سپس با توجه به نقاط قوت و ضعف، مناسب یا نامناسب بودن آن فرصت را تعیین نمایید.
فرصت‌های یک شرکت از طریق عوامل محیطی بیرونی مانند رقبا، هنجارهای تاثیرگذار دولت در صنعت، تاکتیک‌ها و استراتژی‌های متداول بازار، ارائه و بررسی می‌شود. برای گرفتن یک تصمیم درست تر می توانید مشاور بازاریابی آنلاین نیز کمک بگیرید.

نمونه‌های از فرصت‌ها در تجزیه و تحلیل SWOT

• ایا امکان نوآوری و خلاقیت وجود دارد؟
• بازارها و مناطق جغرافیایی را درنظر گرفته اید؟
• برای پوشش فرصت ها، بازارهای خاصی وجود دارد؟
• از کدام فناوری‌های جدید می‌توان برای بهبود درآمد عملیاتی یا درآمد خالص استفاده کرد؟
• آیا در حال توسعه مشارکت‌هایی با سود متقابل هستید؟
• امکان خرید یا ادغام با یک محصول یا شرکت مشابه را دارید؟

تهدیدها

پیش‌تر نیز عنوان کردیم که، تهدیدها جزو عوامل داخلی شرکت نیستند و اصولاٌ ماهیت خارجی دارند. تهدیدهای شرکت می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی باشد و برنامه ریزی شرکت جهت مقابله با این تهدیدها، امری مهم محسوب می‌شود. سازمان‌ها در حالیکه فرصت جدیدی را بررسی می‌کنند، همزمان نباید اجازه دهند تهدیدی به بازار فعلی‌شان حمله کند. اقدام و تعدیل در مقابله با تهدیدهای شرکت، تحت هر شرایطی مهم و ضروری است.

نمونه‌هایی از تهدیدها در تجزیه و تحلیل SWOT

• افزایش رقابت
• تغییر در قیمت‌گذاری
• افزایش درآمد خالص و کاهش درآمد عملیاتی
• کنترل اعتبار
• فن آوری‌های قدیمی
• کنترل ضعیف هزینه
• فرایندهای بی‌اثر
• تأثیرات سیاسی و زیست محیطی

خلاصه‌ای از اهمیت و مزایای تجزیه و تحلیل SWOT

• به سازمان‌ها در تجزیه و تحلیل داخلی کمک می‌کند – مهم‌ترین فاکتور برای رشد و پیشرفت، این است که خودتان را تجزیه و تحلیل کنید. ماتریس SWOT این کار را به دقت و درستی انجام می‌دهد.
• به سازمان ها در بهبود نقاط ضعف‌شان کمک می‌کند – یک شرکت با بکارگیری روش‌های خلاقانه و توجه به بازخوردها می‌تواند تمام نقاط ضعف خود را کشف و شناسایی کند. در این مرحله می‌توانید راه‌هایی برای بهبود شرایط‌تان پیدا کنید.
• در تصمیم گیری و تعیین استراتژی کمک می‌کند – از آنجا که تجزیه و تحلیل SWOT بر تمام جنبه‌های مختلف سازمان متمرکز است، می‌تواند به سازمان‌ها در تصمیم گیری سریع و همچنین تعیین استراتژی کمک کند.
• تعیین تهدیداتی که شرکت باید براساس آن‌ها عمل کند – ماتریس SWOT به تجزیه و تحلیل تهدیدات برند یا شرکت کمک می‌کند. SWOT با شناسایی تهدیدات و در نظر گرفتن نقاط ضعف، استراتژی‌هایی را ارائه می‌دهد که سازمان‌ها برای موفقیت در بازار رقابت باید بر اساس آن‌ها عمل کنند.
• به تصمیم گیری در مورد اهداف کوتاه مدت و بلند مدت کمک می‌کند – ممکن است سازمان‌ها برنامه‌های زیادی جهت اجرا و پیاده‌سازی داشته باشند. بنابراین، ماتریس SWOT به تصمیم گیری شرکت‌ها در مورد اینکه کدام برنامه‌ها در اولویت هستند و کدام برنامه‌ها باید در آینده اجرا شوند، کمک موثری خواهد کرد.
• در درک موانع رشد کمک می‌کند – شرکت‌های مختلف، ممکن است موانع زیادی داشته باشند. تجزیه و تحلیل SWOT به شناسایی این تهدیدات و موانع کمک می‌کند. این موضوع باعث می‌شود بتوانید فرصت‌های بیشتری کشف کنید.